Jak radzić sobie z roszczeniowym rodzicem? 5 sprawdzonych patentów

Rodzic roszczeniowy, czyli jaki?

Choć postawa roszczeniowa może przejawiać się na różne sposoby, charakterystyczne dla reprezentujących ją rodziców są wygórowane oczekiwania wobec nauczycieli. Czasem jest to wymaganie specjalnego traktowania dziecka, innym razem chęć ingerencji w pracę szkoły lub „odegrania się” na nauczycielu za podjęcie błędnej w oczach rodzica decyzji. Rodzice roszczeniowi próbują wyegzekwować swoje oczekiwania m.in. poprzez następujące zachowania:

• natarczywe próby kontaktu z nauczycielem: niezapowiedziane wizyty w szkole, liczne telefony, e-maile czy wiadomości na komunikatorach internetowych, w tym także wieczorami i w dni wolne od nauki

• reakcje silnie nacechowane emocjonalnie: krzyk, płacz, egzaltacja, zachowania wyolbrzymione nieproporcjonalnie do danej sytuacji

• przerzucanie odpowiedzialności na nauczyciela za niewłaściwe zachowania dziecka, złe wyniki w nauce, samowolne opuszczanie lekcji, stosowanie używek itd.

• ingerencja w pracę nauczyciela, w tym żądania zmian w programie nauczania, ocenianiu lub sposobie prowadzenia zajęć, prośby o przedłużenie obowiązujących terminów czy zwolnienie dziecka z zajęć bez uzasadnionego powodu

• negowanie decyzji nauczyciela, publiczna krytyka podczas zebrań klasowych, nieuzasadnione interwencje u wychowawcy klasy lub dyrektora placówki; w ekstremalnych sytuacjach krytyka może przechodzić w groźby, nękanie, obrażanie nauczyciela

Nie mamy wpływu na to, jakich rodziców spotkamy w trakcie pracy dydaktycznej – ale możemy zrobić sporo na rzecz złagodzenia postaw roszczeniowych i nawiązania konstruktywnego dialogu z każdym z nich. Poznaj nasze sposoby do zastosowania na zebraniach i w indywidualnych rozmowach z rodzicami!

1. Traktuj rodziców jako partnerów

We współczesnym świecie szkoła często bywa postrzegana przez rodziców jako przedsiębiorstwo świadczące usługi. W myśl tego poglądu nauczyciele mają zadbać o dobre oceny i rzetelne przygotowanie dziecka do dalszych etapów nauki, zaś ewentualne problemy w tym obszarze to wyłącznie ich sprawa.

W rzeczywistości jednak odpowiedzialność za postępy i wyniki ucznia spoczywa zarówno na szkole, jak i na rodzicach; ci mają wobec szkoły nie tylko prawa, ale i obowiązki, w tym dopilnowanie uczestnictwa dziecka w lekcjach czy zapewnienie mu odpowiednich warunków i materiałów do nauki.

Do zadań rodzica należy także wpojenie dziecku umiejętności funkcjonowania w grupie i poważnego podejścia do obowiązków; młody człowiek nienawykły do przestrzegania zasad w domu nie będzie świadomy znaczenia przestrzegania ich także w szkole. Wspólny front szkoły i rodziców oraz rzetelne wywiązywanie się ze swoich zadań przez obie strony są więc kluczowe dla powodzenia procesu dydaktyczno-wychowawczego.

Wyjaśnienie rodzicom powyższego mechanizmu może zapobiec występowaniu postaw roszczeniowych lub zmniejszyć ich intensywność. Wobec rodziców warto przyjąć postawę partnerską – podkreślać ważność ich roli, zachęcać do wyrażania opinii i aktywnie się do nich ustosunkowywać. Uwzględnianie zdania rodziców w działaniach nauczyciela może sprawić, że siłowe czy manipulacyjne wymuszanie swoich racji stanie się bezzasadne i zbędne.

2. Wysyłaj pozytywne komunikaty

Co zrobić, gdy mimo wszystko dochodzi do konfrontacji ze zdenerwowanym, pełnym pretensji rodzicem? Słowa mają siłę, a język kreuje rzeczywistość: w każdej spornej sytuacji warto skupić się na poszukiwaniu jej pozytywnych aspektów, by nieco rozładować minorowe nastroje i pokazać rodzicowi szanse na konstruktywne rozstrzygnięcie sprawy.

Gdy emocje buzują, zaczynaj więc rozmowę od rzeczy, za które ucznia można pochwalić, a zamiast zakazów posługuj się radami lub zaleceniami: wypowiedź „Janek nie może siedzieć przez cały dzień z nosem w telefonie” zabrzmi gorzej, niż „dobrze będzie popracować z Jankiem nad rozsądnym korzystaniem z telefonu”.

3. Umiejętnie słuchaj rodzica

Najgorsze, co możesz zrobić podczas rozmowy z rozżalonym rodzicem, to bagatelizowanie lub podważanie jego słów. Zamiast tego pokaż, że traktujesz jego problem poważnie: wysłuchaj go w spokoju, bez przerywania i lekceważących gestów w rodzaju potrząsania głową czy ironicznego uśmiechu.

Po zakończeniu wypowiedzi rodzica podsumuj krótko to, czego się dowiedziałeś, parafrazując najważniejsze informacje bez wartościowania ani oceniania. To upewni rozmówcę, że na rozwiązaniu problemu zależy również Tobie, a co za tym idzie – także poczuje się zobowiązany do poświęcenia Ci uwagi. Powtórzenie pozwala także rodzicowi usłyszeć swój komunikat z innej perspektywy i nabrać do niego dystansu, wychwycić ewentualne błędy lub wyolbrzymienia we własnym rozumowaniu.

4. Stawiaj jasne granice

Asertywność to podstawa w pracy z roszczeniowymi rodzicami: jako nauczyciel jesteś zobowiązany do przestrzegania obowiązujących zasad i sprawiedliwego traktowania wszystkich uczniów, dlatego przy rzetelnym wykonywaniu swojej pracy nie masz powodu, by ulegać nierealnym oczekiwaniom.

Swoje decyzje komunikuj uprzejmie, ale stanowczo, z rzeczowym uzasadnieniem. Przy uporczywych naciskach dobrze sprawdza się tzw. „metoda zdartej płyty” czyli konsekwentne powtarzanie swojego stanowiska po każdej kolejnej prośbie czy żądaniu. Nie wahaj się także reagować na zachowania agresywne, wyzwiska czy groźby. Spokojnie, lecz zdecydowanie poproś o zmianę tonu, a jeśli komunikat nie przyniesie skutku, po prostu zakończ spotkanie, wyrażając jednocześnie chęć do kontynuacji rozmowy po zmianie postawy rodzica.

5. Dotrzymuj słowa

Opisana wyżej konsekwencja jest zresztą jedną z głównych zasad radzenia sobie z roszczeniowością – jeśli rodzic przekona się raz czy dwa, że jest w stanie wymusić u Ciebie ustępstwo, będzie przesuwać granice coraz dalej. Konsekwentna postawa buduje także autorytet nauczyciela w oczach rodziców, świadcząc o poważnym podejściu do obowiązków i poczuciu odpowiedzialności za własne słowa.

Jako przykład może posłużyć tu wspomniana w poprzednim akapicie sytuacja przerwania rozmowy z agresywnym rodzicem po uprzednim ostrzeżeniu: reagując zgodnie ze złożoną wcześniej deklaracją wysyłasz sygnał o gotowości do dotrzymania obietnic także w działaniach na rzecz dobra ucznia.

Rzetelna realizacja ustaleń dokonanych wspólnie z rodzicami dowodzi, że jesteś osobą godną zaufania i szczerze zaangażowaną w proces dydaktyczno-wychowawczy. To pokazuje rodzicom, że warto wykazać inicjatywę i podświadomie skłania ich do aktywnej, życzliwej współpracy.

Jeśli chcesz pogłębić swoją wiedzę na temat kontaktów z trudnymi, roszczeniowymi rodzicami, sprawdź wideoszkolenia Edumaster:

Jak rozmawiać z roszczeniowym rodzicem?

Jak budować autorytet wśród uczniów i rodziców?