Jak rozwijać kompetencje miękkie u dzieci w wieku przedszkolnym?
Czym są kompetencje miękkie?
Zacznijmy od odpowiedzi na pytanie, dlaczego trening kompetencji miękkich warto prowadzić tak wcześnie, już u dzieci w wieku przedszkolnym? Pierwsze lata życia to czas decydujący pod względem kształtowania się cech psychicznych człowieka, a ich właściwy rozwój procentuje w niemal każdym aspekcie naszej codzienności. Dużą rolę grają tu właśnie kompetencje miękkie – inaczej umiejętności psychospołeczne.
Terminem tym określa się zbiór kompetencji osobistych, zapewniających sprawne zarządzanie sobą samym, oraz kompetencji społecznych zwiększających skuteczność interpersonalną – zarówno w pracy zawodowej, jak i prywatnych relacjach. Zespół umiejętności zawartych w nakreślonych powyżej ramach tworzy podstawowy zrąb potencjału każdego z nas.
Dlaczego rozwój kompetencji miękkich jest tak ważny?
Deficyty w zakresie kompetencji miękkich znacząco ograniczają możliwości samorealizacji. Rozwinięte umiejętności psychospołeczne są nieodzowne dla każdego, czyja aktywność zawodowa i życiowa wiąże się z kontaktami międzyludzkimi, a więc m.in. wszystkich pracujących w zespołowych formach organizacji (placówki oświatowe, administracja, przedsiębiorstwa o strukturze korporacyjnej itd.).
Im wyższe i bardziej prestiżowe – a więc i bardziej dochodowe! – stanowisko (etaty kierownicze, menedżerskie, własna działalność gospodarcza itd..), tym większe znaczenie mają kompetencje takie, jak samodzielność czy poczucie odpowiedzialności. Reasumując – rozwój umiejętności psychospołecznych w połączeniu z poszerzaniem wiedzy merytorycznej oraz kompetencji kluczowych jest niezwykle cennym kapitałem w drodze po szczeblach drabiny zawodowej.
Kompetencje miękkie odgrywają dużą rolę także na gruncie prywatnym: umiejętności takie, jak precyzyjne definiowanie celów i samodyscyplina w dążeniu do ich realizacji, prawidłowe funkcjonowanie w różnorodnych grupach społecznych, odporność na stres czy asertywność przynoszą wymierne korzyści pod względem samospełnienia i ogólnego poziomu zadowolenia z życia.
Rozwój kompetencji miękkich w przedszkolu
Umiejętności, które z powodzeniem można rozwijać już u dzieci w wieku przedszkolnym, to m.in.:
proaktywność
twórcze myślenie
radzenie sobie ze stresem
asertywność
umiejętność budowania własnego autorytetu
zdolność wywierania wpływu na myśli, decyzje i zachowania innych ludzi
Każda z nich przekłada się na realne korzyści widoczne w codziennych zajęciach. Przykładowo, odporność na stres warto ćwiczyć już u kilkulatków, w sytuacjach adekwatnych do możliwości dziecka; sytuacje te z perspektywy dorosłych mogą wydawać się drobiazgami, ale poradzenie sobie z nimi wzmacnia w dziecku pewność siebie i dodaje mu odwagi do podejmowania coraz większych wyzwań.
Umiejętność asertywności może z kolei chronić przed podejmowaniem ryzykownych lub szkodliwych zachowań pod wpływem grupy (np. prześladowania innych osób, sięgania po używki itd.).
Przykłady zabaw i aktywności rozwijających kompetencje miękkie
Najbardziej skutecznym narzędziem treningu kompetencji miękkich u przedszkolaków są gry i zabawy edukacyjne, łączące angażującą dla dzieci formę z wysoką wartością dydaktyczną. Nasze propozycje to tylko początek szerokiej gamy narzędzi, które możesz wykorzystać na prowadzonych przez siebie zajęciach.
Ciąg skojarzeń – zabawa rozwijająca kreatywność
Prezentujemy grupie obiekt wyjściowy (np. owoc, warzywo, zwierzę, symbol itd.) i pytamy pierwszego uczestnika zabawy o związane z nim skojarzenie. Kolejni uczniowie podają swoje skojarzenia w odniesieniu do wypowiedzi poprzedniego kolegi lub koleżanki (np. ciastko – mleko – krowa – wieś).
Zabawę można przeprowadzić w formie ustnej lub rysunkowej – w drugim wariancie należy przygotować planszę podzieloną na kilka lub kilkanaście pól, z obiektem wyjściowym w pierwszym polu. Kolejni uczestnicy rysują swoje skojarzenie w najbliższym wolnym polu i przekazują planszę między sobą aż do jej zapełnienia.
Pierwszy etap zabawy przeprowadzamy w piątek: prosimy każde dziecko o wymyślenie dla siebie zadania do realizacji w weekend – może być to np. pomoc w pracach domowych, wykonanie pracy plastycznej, u starszych dzieci przeczytanie kilku stron książki. Każde zadanie wraz z imieniem dziecka zapisujemy na plakacie.
Po zakończeniu pracy wieszamy plakat w widocznym dla wszystkich miejscu i głośno odczytujemy jego treść, co wzmocni w uczestnikach poczucie zobowiązania. W poniedziałek prosimy każde z dzieci o krótką wypowiedź na temat realizacji zadania: czy udało się je wykonać, a może coś stanęło na przeszkodzie? Jakie emocje towarzyszyły tej sytuacji?
Zabawę warto powtarzać cyklicznie, a wyniki zapisywać na plakacie i podsumować po upływie przeznaczonego na nią czasu (np. po 6 miesiącach lub na zakończenie roku). Podsumowanie wykaże postępy, jakie uczestnicy poczynili w kwestii dotrzymywania słowa danego samym sobie.
Chcesz poznać więcej przykładów edukacyjnych gier i zabaw rozwijających kompetencje miękkie u dzieci w wieku przedszkolnym? Sprawdź wideoszkolenie Beaty Jaworskiej!
