Motywowanie uczniów - 5 skutecznych strategii z praktyki nauczycieli
Jak motywować uczniów do aktywnego uczestnictwa w zajęciach i zaszczepić w nich ciekawość potrzebną do samodzielnego pogłębiania wiedzy? Poznaj 5 sposobów, których skuteczność znalazła liczne potwierdzenie w praktyce zawodowej nauczycieli!
Motywacja - co to znaczy?
Samo pojęcie motywacji oznacza stan gotowości do podjęcia określonego działania, wynikający zarówno z uświadomionych, jak i nieuświadomionych czynników. W obszarze tym wyróżniamy 2 typy motywacji: wewnętrzną oraz zewnętrzną.
Motywacja wewnętrzna to dążenie do zaspokojenia własnych potrzeb, gotowość do podejmowania i kontynuacji danego działania ze względu na jego treść - wykonujemy określone czynności po prostu dlatego, że są one dla nas interesujące, przyjemne lub zgodne z wyznawanymi przez nas wartościami.
Do czynników wyzwalających motywację wewnętrzną (motywatorów) należą m.in.:
poczucie przynależności
ciekawość
chęć rozwoju osobistego
pasja
miłość
ambicja
przyjemność
Wysoka motywacja wewnętrzna przekłada się na:
elastyczność myślenia
kreatywność
zaangażowanie i zainteresowanie pracą
satysfakcję z życia
poczucie szczęścia i dobrostan psychiczny
Na przeciwnym biegunie znajduje się motywacja zewnętrzna, pojmowana jako tendencja do podejmowania i kontynuacji danego działania ze względu na jego konsekwencje (np. karę lub nagrodę). Motywacja zewnętrzna związana jest z poczuciem, że przyczyna podjęcia działania oraz jego kontrola nie są zależne od realizującej je osoby.
W obrębie motywacji zewnętrznej możemy wyróżnić motywację pozytywną, opartą na dodatnich wzmocnieniach (np. lepsze oceny, nagroda na koniec roku, poprawa pozycji w grupie) oraz motywację negatywną, ukierunkowaną na uniknięcie negatywnych konsekwencji (np. strach przed złymi ocenami lub brakiem promocji do następnej klasy, kara wyznaczona przez rodziców).
Do czynników wyzwalających motywację zewnętrzną należą m.in.:
praca
pieniądze
presja otoczenia
rola w grupie
wpływ rodziny
strach przed konsekwencjami
Długotrwałe działanie pod wpływem motywacji zewnętrznej przekłada się na:
szablonowość w myśleniu
zamknięcie na nowe rozwiązania
nastawienie wyłącznie na rezultat
brak satysfakcji
sztuczne rywalizowanie z innymi
Utrzymanie wysokiej motywacji zewnętrznej u uczniów na dłuższą metę nie jest możliwe - wręcz przeciwnie, nałożona w ten sposób presja przyczynia się do wzrostu frustracji u młodych ludzi i zabija ich naturalną ciekawość świata. Aby skutecznie motywować uczniów, należy więc pracować z nimi nad wzmacnianiem motywacji wewnętrznej. Nauczyciele korzystają w tym celu z licznych strategii, technik i narzędzi dydaktycznych: w dalszej części artykułu przedstawiamy 5 z nich.
Zmotywowany nauczyciel - zmotywowani uczniowie
Cytując Jacka Walkiewicza: “Żeby zapalić innych, trzeba samemu płonąć”. Wysoka motywacja nauczyciela zawsze przekłada się na wzrost zaangażowania i chęci do pracy uczniów. Osobistej motywacji warto więc poświęcić szerszą uwagę - nie tylko z uwagi na swoich podopiecznych, ale i własny dobrostan psychiczny; zawód nauczyciela jest bowiem szczególnie obciążony ryzykiem wypalenia. Jednym z warunków utrzymania wysokiego poziomu motywacji jest balans między pracą a życiem prywatnym, osiągany dzięki następującym działaniom:
ograniczenie aktywności związanych z pracą do dni roboczych
uwzględnianie w tygodniowym grafiku czasu na relaks i rozwój pasji
szukanie zainteresowań w dziedzinach niezwiązanych z pracą
Więcej na temat wypalenia zawodowego dowiesz się z naszego wideoszkolenia:
Jednym z najskuteczniejszych sposobów na bezpośrednie zaangażowanie uczniów w przebieg zajęć jest praca w grupach. Do najciekawszych sposobów jej realizacji należy Peer Learning - model, w którym uczniowie dzielą się między sobą posiadaną wiedzą i doświadczeniami, współpracując wzajemnie bez wyraźnego udziału nauczyciela. Pedagog pełni wówczas rolę obserwatora; wszystkie decyzje dotyczące przebiegu lekcji leżą po stronie uczniów. Metoda Peer Learning skłania uczniów do aktywnego udziału w zajęciach, rozwija umiejętności pracy w grupie oraz rozwiązywania problemów.
Gry dydaktyczne
Nauka poprzez zabawę to model, który sprawdza się nie tylko wśród najmłodszych: uczniowie chętnie uczestniczą w grach i ćwiczeniach, które oprócz walorów edukacyjnych stanowią także ciekawą rozrywkę. Bez względu na rodzaj gry dydaktycznej, uczestnictwo w zajęciach wspiera rozwój umiejętności rozumienia przyswajanej treści i działanie według ustalonego planu. Sama gra może pełnić rozmaite funkcje edukacyjne: pogłębianie wiedzy przedmiotowej, nauka pracy w grupie, logicznego myślenia, zdolności manualnych, koordynacji ruchowej itd.
Wiele wskazówek dotyczących tworzenia angażujących gier edukacyjnych znajdziesz w naszych wideoszkoleniach:
Problemy z koncentracją wpływają w dużym stopniu na obniżenie motywacji uczniów do aktywnego uczestnictwa w zajęciach, dlatego w procesie dydaktycznym warto cyklicznie pracować w zespołach klasowych nad tym aspektem. Poprzez odpowiednio dobrane ćwiczenia i zadania uczniowie wypracowują sobie umiejętność utrzymywania uwagi na treści lekcji przez dłuższy czas oraz dystansowania się od tego, co w danym momencie nieistotne. Dzięki temu są w stanie aktywnie i świadomie uczestniczyć w zajęciach, a nauczycielowi łatwiej jest utrzymać dyscyplinę.
Jak prowadzić trening koncentracji? Sprawdź nasze wideoszkolenia:
Możliwość swobodnego wyrażenia własnego zdania stanowi dla uczniów ogromną wartość w warunkach szkolnej edukacji, która z definicji obwarowana jest licznymi zasadami. Otwarcie tej możliwości jest z tego względu skutecznym czynnikiem motywującym do aktywnego udziału w zajęciach. Model debaty doskonale sprawdza się podczas omawiania kontrowersyjnych, trudnych tematów: uczestnicy uczą się dzięki niemu precyzyjnego formułowania poglądów i przekonywania do swoich racji bez osobistych ataków, a jednocześnie - otwarcia na perspektywę innych osób.
Nauczyciel nie powinien narzucać uczniom żadnego punktu widzenia. Podczas debaty pełni rolę moderatora - podaje temat dyskusji, dba o równy czas wypowiedzi każdej uczestniczącej grupy, prowadzi podsumowanie wyników rozmowy oraz ocenę siły i jakości argumentów.
Wideoszkolenia Edumaster - motywacja ucznia
Więcej informacji na temat motywowania uczniów znajdziesz w wideoszkoleniach Edumaster, prowadzonych przez specjalistów z wieloletnim doświadczeniem pedagogicznym.
