Motywowanie uczniów - 5 skutecznych strategii z praktyki nauczycieli

Motywacja - co to znaczy?

Samo pojęcie motywacji oznacza stan gotowości do podjęcia określonego działania, wynikający zarówno z uświadomionych, jak i nieuświadomionych czynników. W obszarze tym wyróżniamy 2 typy motywacji: wewnętrzną oraz zewnętrzną.

Motywacja wewnętrzna to dążenie do zaspokojenia własnych potrzeb, gotowość do podejmowania i kontynuacji danego działania ze względu na jego treść - wykonujemy określone czynności po prostu dlatego, że są one dla nas interesujące, przyjemne lub zgodne z wyznawanymi przez nas wartościami.

Do czynników wyzwalających motywację wewnętrzną (motywatorów) należą m.in.:

• poczucie przynależności

• ciekawość

• chęć rozwoju osobistego

• pasja

• miłość

• ambicja

• przyjemność

Wysoka motywacja wewnętrzna przekłada się na:

• elastyczność myślenia

• kreatywność

• zaangażowanie i zainteresowanie pracą

• satysfakcję z życia

• poczucie szczęścia i dobrostan psychiczny

Na przeciwnym biegunie znajduje się motywacja zewnętrzna, pojmowana jako tendencja do podejmowania i kontynuacji danego działania ze względu na jego konsekwencje (np. karę lub nagrodę). Motywacja zewnętrzna związana jest z poczuciem, że przyczyna podjęcia działania oraz jego kontrola nie są zależne od realizującej je osoby.

W obrębie motywacji zewnętrznej możemy wyróżnić motywację pozytywną, opartą na dodatnich wzmocnieniach (np. lepsze oceny, nagroda na koniec roku, poprawa pozycji w grupie) oraz motywację negatywną, ukierunkowaną na uniknięcie negatywnych konsekwencji (np. strach przed złymi ocenami lub brakiem promocji do następnej klasy, kara wyznaczona przez rodziców).

Do czynników wyzwalających motywację zewnętrzną należą m.in.:

• praca

• pieniądze

• presja otoczenia

• rola w grupie

• wpływ rodziny

• strach przed konsekwencjami

Długotrwałe działanie pod wpływem motywacji zewnętrznej przekłada się na: 

• szablonowość w myśleniu

• zamknięcie na nowe rozwiązania

• nastawienie wyłącznie na rezultat

• brak satysfakcji

• sztuczne rywalizowanie z innymi

Utrzymanie wysokiej motywacji zewnętrznej u uczniów na dłuższą metę nie jest możliwe - wręcz przeciwnie, nałożona w ten sposób presja przyczynia się do wzrostu frustracji u młodych ludzi i zabija ich naturalną ciekawość świata. Aby skutecznie motywować uczniów, należy więc pracować z nimi nad wzmacnianiem motywacji wewnętrznej. Nauczyciele korzystają w tym celu z licznych strategii, technik i narzędzi dydaktycznych: w dalszej części artykułu przedstawiamy 5 z nich.

Zmotywowany nauczyciel - zmotywowani uczniowie

Cytując Jacka Walkiewicza: “Żeby zapalić innych, trzeba samemu płonąć”. Wysoka motywacja nauczyciela zawsze przekłada się na wzrost zaangażowania i chęci do pracy uczniów. Osobistej motywacji warto więc poświęcić szerszą uwagę - nie tylko z uwagi na swoich podopiecznych, ale i własny dobrostan psychiczny; zawód nauczyciela jest bowiem szczególnie obciążony ryzykiem wypalenia. Jednym z warunków utrzymania wysokiego poziomu motywacji jest balans między pracą a życiem prywatnym, osiągany dzięki następującym działaniom:

• ograniczenie aktywności związanych z pracą do dni roboczych

• uwzględnianie w tygodniowym grafiku czasu na relaks i rozwój pasji

• szukanie zainteresowań w dziedzinach niezwiązanych z pracą

Więcej na temat wypalenia zawodowego dowiesz się z naszego wideoszkolenia:

Higiena psychiczna nauczyciela

Peer Learning

Jednym z najskuteczniejszych sposobów na bezpośrednie zaangażowanie uczniów w przebieg zajęć jest praca w grupach. Do najciekawszych sposobów jej realizacji należy Peer Learning - model, w którym uczniowie dzielą się między sobą posiadaną wiedzą i doświadczeniami, współpracując wzajemnie bez wyraźnego udziału nauczyciela. Pedagog pełni wówczas rolę obserwatora; wszystkie decyzje dotyczące przebiegu lekcji leżą po stronie uczniów. Metoda Peer Learning skłania uczniów do aktywnego udziału w zajęciach, rozwija umiejętności pracy w grupie oraz rozwiązywania problemów. 

Gry dydaktyczne

Nauka poprzez zabawę to model, który sprawdza się nie tylko wśród najmłodszych: uczniowie chętnie uczestniczą w grach i ćwiczeniach, które oprócz walorów edukacyjnych stanowią także ciekawą rozrywkę. Bez względu na rodzaj gry dydaktycznej, uczestnictwo w zajęciach wspiera rozwój umiejętności rozumienia przyswajanej treści i działanie według ustalonego planu. Sama gra może pełnić rozmaite funkcje edukacyjne: pogłębianie wiedzy przedmiotowej, nauka pracy w grupie, logicznego myślenia, zdolności manualnych, koordynacji ruchowej itd.

Wiele wskazówek dotyczących tworzenia angażujących gier edukacyjnych znajdziesz w naszych wideoszkoleniach:

Jak tworzyć proste quizy i gry dydaktyczne na lekcje?

Grywalizacja, czyli jak tworzyć i wykorzystywać gry w podniesieniu skuteczności i atrakcyjności zajęć

Trening koncentracji

Problemy z koncentracją wpływają w dużym stopniu na obniżenie motywacji uczniów do aktywnego uczestnictwa w zajęciach, dlatego w procesie dydaktycznym warto cyklicznie pracować w zespołach klasowych nad tym aspektem. Poprzez odpowiednio dobrane ćwiczenia i zadania uczniowie wypracowują sobie umiejętność utrzymywania uwagi na treści lekcji przez dłuższy czas oraz dystansowania się od tego, co w danym momencie nieistotne. Dzięki temu są w stanie aktywnie i świadomie uczestniczyć w zajęciach, a nauczycielowi łatwiej jest utrzymać dyscyplinę.

Jak prowadzić trening koncentracji? Sprawdź nasze wideoszkolenia:

Trening koncentracji uwagi i pamięci

8 technik, które poprawią koncentrację uczniów podczas Twoich lekcji

Debata uczniowska

Możliwość swobodnego wyrażenia własnego zdania stanowi dla uczniów ogromną wartość w warunkach szkolnej edukacji, która z definicji obwarowana jest licznymi zasadami. Otwarcie tej możliwości jest z tego względu skutecznym czynnikiem motywującym do aktywnego udziału w zajęciach. Model debaty doskonale sprawdza się podczas omawiania kontrowersyjnych, trudnych tematów: uczestnicy uczą się dzięki niemu precyzyjnego formułowania poglądów i przekonywania do swoich racji bez osobistych ataków, a jednocześnie - otwarcia na perspektywę innych osób.

Nauczyciel nie powinien narzucać uczniom żadnego punktu widzenia. Podczas debaty pełni rolę moderatora - podaje temat dyskusji, dba o równy czas wypowiedzi każdej uczestniczącej grupy, prowadzi podsumowanie wyników rozmowy oraz ocenę siły i jakości argumentów.

Wideoszkolenia Edumaster - motywacja ucznia

Więcej informacji na temat motywowania uczniów znajdziesz w wideoszkoleniach Edumaster, prowadzonych przez specjalistów z wieloletnim doświadczeniem pedagogicznym.

Serdecznie zapraszamy do zapoznania się z ofertą!