Jak motywować ucznia do pracy?

Rola motywacji w procesie dydaktycznym

Motywacja, czyli stan gotowości do podjęcia określonego działania oraz kontynuowania go aż do osiągnięcia założonego celu, jest ważnym czynnikiem wpływającym na zaangażowanie ucznia w proces dydaktyczny, jego wydajność oraz rezultaty. Na to, czy jest ona niska, czy wysoka, wpływa wiele czynników; należy tutaj zaznaczyć, że poziom motywacji jest ich wypadkową, skutkiem podejmowanych (lub nie) działań, a nie przyczyną niepowodzeń w nauce. 

Niska motywacja, postrzegana niejednokrotnie jako “lenistwo”, nie jest w rzeczywistości wyłączną winą ucznia. Wręcz przeciwnie - zarówno rodzice, jak i nauczyciele mogą zrobić bardzo dużo, by wzbudzić u młodego człowieka motywację do nauki i pomóc mu utrzymać zainteresowanie procesem dydaktycznym. Dziś przyjrzymy się tej sprawie z perspektywy pedagoga. 

Motywacja zewnętrzna i wewnętrzna

O motywacji wewnętrznej mówimy w przypadkach, gdy uczeń podejmuje daną czynność ze względu na satysfakcję, jaką daje mu samo jej wykonywanie, nie biorąc pod uwagę związanych z nią potencjalnych korzyści ani strat.

Jeśli do wykonania pracy skłania go np. lęk przed otrzymaniem jedynki lub gniewem rodziców, obietnica nagrody za dobre oceny, potrzeba podwyższenia średniej na świadectwie lub nawet osobiste przekonanie o tym, że warto się uczyć, by w przyszłości mieć dobrą pracę - mamy do czynienia z motywacją zewnętrzną, której istotą jest pragnienie otrzymania nagrody lub uniknięcia kary.

Skąd bierze się motywacja wewnętrzna?

Motywacja wewnętrzna wzrasta poprzez zaspokojenie 3 fundamentalnych dla tej kwestii potrzeb:

Potrzeba autonomii - związana z poczuciem sprawczości, samostanowienia, decydowania o sobie; szczera chęć do nauki i pogłębiania wiedzy wymaga pozostawienia uczniowi pewnej dozy samodzielności. Nadmierna presja czy narzucanie metod pracy sprzecznych z preferencjami ucznia wzbudza naturalny w tej sytuacji opór i bunt wobec poleceń nauczyciela.

Potrzeba kompetencji - naturalne dążenie do samorozwoju i doskonalenia umiejętności, prowadzących do umocnienia się w poczuciu wewnętrznej siły oraz kontroli nad własnym życiem. Potrzebę tę można wesprzeć poprzez dostrzeganie sukcesów ucznia oraz docenienie wysiłku włożonego przez niego w naukę.

Potrzeba relacji - funkcjonowanie w społeczności i budowa więzi są naturalną potrzebą człowieka; regularne kontakty międzyludzkie rodzą poczucie bezpieczeństwa, nadają życiu i działaniu sensu. Wartościowa relacja na linii nauczyciel-uczeń, oparta na wzajemnym szacunku, zaufaniu i sympatii, przekłada się na wzrost motywacji wewnętrznej do nauki i znacząco podnosi jakość procesu dydaktycznego.

Jak nauczyciel może motywować ucznia?

Zapewnij uczniom bezpieczne, komfortowe warunki pracy

Nie przeciążaj uczniów nadmierną ilością zadań ani poziomem trudności przekraczających aktualny poziom, pomagaj zawsze, gdy tego potrzebują. Nie naciskaj także za wszelką cenę na szybkość wykonania zadania - daj uczniowi swobodę w dojściu do rezultatu we własnym tempie.

Stosuj różnorodne, angażujące metody i techniki prowadzenia lekcji

Atrakcyjna forma lekcji skutecznie przykuwa i utrzymuje uwagę uczniów. Kiedy uświadomią sobie możliwości wykorzystania zdobywanej wiedzy w codziennym życiu, będą bardziej zaciekawieni, zmotywowani do tego, żeby poszerzać wiedzę i rozwijać zainteresowania. Możliwości w tym obszarze są ogromne: do dyspozycji masz m.in. aplikacje i platformy edukacyjne, filmy, gry, debata, prezentacje, różnorodne ćwiczenia w grupach. Duży wybór materiałów do bezpośredniego wykorzystania na lekcjach znajdziesz na platformie Edumaster.

Doceniaj, nie oceniaj

Podczas ewaluacji pracy uczniów uzasadnij rzeczowo jej kryteria. Zamiast negatywnego wartościowania skup się na wyjaśnieniu, co można poprawić i nad czym warto popracować. Chwal nie tylko za sam wynik - zauważaj np. postęp w stosunku do poprzedniej oceny, dokładność i rzetelność podczas pracy, kreatywność, samodzielność w poszukiwaniu rozwiązań.

Chcesz dowiedzieć się więcej? Sprawdź wideoszkolenia Edumaster na temat motywacji ucznia!