Unia Europejska
Nowe darmowe webinary

Od inkluzji w szkole do inkluzji w społeczeństwie – wywiad

Od września ubiegłego roku funkcjonuje w szkołach integracyjnych i ogólnodostępnych pedagog specjalny. Dlaczego zdecydowano się wprowadzić takie stanowisko?

Od września 2022 roku głównym modelem edukacji ma być nauczanie włączające, tj. inkluzja.

Funkcję pedagoga specjalnego wprowadzono wraz z przepisami 22 lipca 2022 r. Jest to związane z realizowanym przez Ministerstwo Edukacji Narodowej kierunkiem polityki wyznaczonym przez Konwencję o prawach osób niepełnosprawnych (Dz.U. z 2012 r., poz. 1169).

 

Czym zajmuje się pedagog specjalny? Jakie są jego zadania?

Pedagog specjalny jest głównym koordynatorem działań szkoły w zakresie pomocy psychologiczno –pedagogicznej. Pomoc ta jest dedykowana uczniom ze SPE, w szczególności uczniom z orzeczeniem o niepełnosprawności. Obejmuje ona rozpoznawanie potrzeb indywidualnych oraz przyczyn trudności edukacyjnych, planowanie działań wspierających rozwój ucznia i jego pełne uczestnictwo w życiu szkoły, prowadzenie zajęć terapeutycznych oraz dokumentacji (IPET, WOPFU).

 

Czym rola pedagoga specjalnego różni się od roli pedagoga szkolnego?

Pedagog specjalny jest odpowiedzialny za zadania związane z pracą z uczniem ze SPE,  głównie
z uczniem z niepełnosprawnością. W ramach swoich kompetencji zawodowych może prowadzić zajęcia terapeutyczne, np. rewalidację indywidualną, zajęcia logopedyczne, korekcyjno-kompensacyjne.

Pedagog szkolny ma szersze obowiązki. Obejmują one np. pomoc socjalną, monitoring realizacji obowiązku szkolnego, działania prewencyjne, takie jak profilaktyka w zakresie niedostosowania społecznego, działania w zakresie orientacji zawodowej uczniów.

 

W swojej szkole pełni Pani rolę pedagoga specjalnego. Jakie rady – w zakresie narzędzi, dokumentów, metod pracy – ma Pani dla przyszłych pedagogów specjalnych?

Polecam poszukania wiedzy i wsparcia u innych kompetentnych osób. Niezbędne jest dobre poznanie przepisów, ale też zasobów szkoły pod kątem kompetencji nauczycieli. Może się bowiem okazać, że w placówce pracują osoby, które mają skończone studia w zakresie pedagogiki specjalnej.

Ważne, aby pracować zespołowo. Na pewno warto zwrócić się po wsparcie do poradni psychologiczno-pedagogicznej w zakresie diagnozy czy  organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Przy poradniach często działają także grupy robocze, w których można uczestniczyć.

 

Jak wyglądają zmiany z zakresie edukacji uczniów ze specjalnymi potrzebami?

Przede wszystkim poszerzono pojęcie „uczeń o specjalnych potrzebach”. Na nowo je zdefiniowano. Dziś mówi się raczej o indywidualnych potrzebach, a te w praktyce ma każdy uczeń. Indywidualne potrzeby mogą bowiem wynikać nie tylko z niepełnosprawności, ale też niedostosowania społecznego, zaburzeń komunikacji językowej, choroby przewlekłej, sytuacji kryzysowe czy trudności w uczeniu się.

W związku z tym bardzo mocno poszerzono ofertę form wspierania ucznia w obszarze edukacyjnym i terapeutycznym. Wiele zajęć terapeutycznych, organizowanych swego czasu w poradniach,  jest prowadzonych obecnie na terenie szkoły. W tym celu szkoły zatrudniają specjalistów, m.in. pedagoga specjalnego, psychologa, logopedę.

 

Czym różni się nauczanie włączające od nauczania integracyjnego?

Podejściem filozoficznym i organizacją „ kultury szkoły”.

W modelu włączającym celem kształcenia jest zwiększanie szans edukacyjnych wszystkich uczących się osób poprzez zapewnianie im warunków do rozwijania indywidualnego potencjału. W procesie nauczania uwzględnia się różne potrzeby wspólnie uczącej się grupy uczniów. Różnice te mogą dotyczyć  tempa pracy, zainteresowań, uzdolnień, cech osobowościowych, kompetencji poznawczych, sprawności fizycznej, światopoglądu, wartości.

W edukacji włączającej nie zakłada się zatem osobnej ścieżki kształcenia. Indywidualne potrzeby zaspakajane są w czasie standardowych zajęć grupowych.

 

Co to oznacza z punktu widzenia organizacyjnego?

Kształcenie integracyjne realizowane było w wybranych szkołach integracyjnych i opierało się na indywidualnym programie kształcenia. Edukacja włączająca dotyczy każdej szkoły rejonowej i zwykłych szkolnych klas.

 

Mówiąc o edukacji włączającej coraz częściej możemy zetknąć się z pojęciem inkluzji… Czym ona jest?

Model edukacji włączającej realizowany dziś w Polsce jest konsekwencją podpisania przez nasze państwo konwencji ONZ dotyczącej praw osób niepełnosprawnych, w tym ich prawa do edukacji włączającej.

W celu jej pełnej realizacji poszukuje się rozwiązań systemowych, pedagogicznych oraz ideowych. I w tym właśnie miejscu pojawia się inkluzja.

Inkluzja jest ideą i kierunkiem działań – zarówno społecznych, jak i edukacyjnych –  w których dąży się do włączenia osób z niepełnosprawnością do grupy osób pełnosprawnych. 

W kształceniu włączającym podkreśla się akceptację różnorodności przez świadome społeczeństwo oraz dążenie do przezwyciężania barier w zakresie uczestnictwa w ogólnodostępnym systemie kształcenia uczniów niepełnosprawnych.

Pełne włączenie społeczne jest więc celem, a włączanie edukacyjne – środkiem, który do niego prowadzi. 

 

Na koniec porozmawiajmy jeszcze o indywidualizacji nauczania w codziennej pracy. Jak robić to dobrze?

Ja stosuję 3 zasady i uważam, że naprawdę warto się nimi kierować.

Po pierwsze „Nie tak samo”. Zasada ta dotyczy różnicowania jakościowego w zakresie metod, treści, warunków.

Po drugie „Nie tyle samo”. Co oznacza, że jeśli różni uczniowie pracują w tym samym czasie, to należy dopasować do ich możliwości ilość treści i liczbę zadań.

Po trzecie „Nie w tym samym czasie”, czyli należy pamiętać o dostosowaniu czasu pracy do możliwości uczniów.

 

Dziękujemy za rozmowę.

ED
Edumaster
02.05.2023