3 cechy, które warto rozwijać u uczniów ze spektrum autyzmu

Przekonania na temat spektrum autyzmu

Choć świadomość społeczna na jego temat sukcesywnie rośnie, wokół autyzmu krąży wciąż wiele – zbyt wiele! – mitów i stereotypów, w przeważającej części szkodliwych i krzywdzących wobec osób w spektrum. Lwia ich część wynika z niezrozumienia, barier komunikacyjnych, braku chęci do bliższego zapoznania się ze specyfiką sposobu myślenia i funkcjonowania osób w spektrum autyzmu.

Niezależnie od ich źródła, błędne przekonania na temat spektrum autyzmu powodują wiele problemowych sytuacji, w tym także w grupach przedszkolnych i zespołach klasowych. Zachowania naturalne dla autystyków często bywają nieprawidłowo odczytywane jako wyraz nieposłuszeństwa lub deficytów intelektualnych. Dzieci ze spektrum autyzmu często doświadczają także odrzucenia ze strony rówieśników; ci zniechęcają się trudnościami komunikacyjnymi, osobliwe zachowania autystycznych kolegów bywają dla nich niepokojące, a specyficzne zainteresowania – niezrozumiałe i nudne.

Wszystko to sprawia, że w wielu przypadkach uczniowie ze spektrum autyzmu czują się obco i niekomfortowo w miejscu, które z założenia ma stanowić przecież dla nich sprzyjające środowisko nauki. Ich zdolności i mocne strony pozostają „uśpione”, dzieci męczą się i nie osiągają wyników, które byłyby w ich zasięgu przy większym rozwoju indywidualnego potencjału.

Mocne strony uczniów autystycznych – podstawa indywidualnego rozwoju

Dyskusja o spektrum autyzmu w wieku dziecięcym skupia się na deficytach rozwojowych, problemach towarzyszących autystykom i sposobom ich przezwyciężania. To oczywiście bardzo ważne, lecz warto zauważać i mówić więcej także o „drugiej stronie medalu” – mocnych stronach osób ze spektrum. Wsparcie rozwoju owych atutów pomoże uczniom w efektywnej nauce, integracji w grupie rówieśniczej, a w dalszej perspektywie także w dorosłym życiu zawodowym oraz prywatnym. W kolejnej części artykułu przyjrzymy się kilku z nich.

Solidność, poczucie obowiązku

Charakterystyczna dla dzieci ze spektrum autyzmu sumienność w wykonywaniu przydzielonych ich zadań może zostać wykorzystana w motywowaniu do nauki i budowie pozytywnej atmosfery podczas zajęć – dzieci wykazujących tę cechę nie trzeba dodatkowo ponaglać ani upominać, co z reguły zniechęca i pozbawia cierpliwości obie strony. Cecha ta jest ponadto bardzo cenna już w dorosłości – wrodzona skrupulatność w realizacji obowiązków będzie procentować dobrymi wynikami w pracy i zadowoleniem pracodawców.

Aby rozwijać tę cechę u dzieci ze spektrum autyzmu, należy pracować z nimi poprzez wyznaczanie jasno określonych zadań i precyzyjnych zasad ich wykonania. Aby wykorzystać ją w celu stymulacji kreatywności i nauki samodzielnego rozwiązywania problemów, można także ściśle określić czas na wykonanie zadania, lecz nie precyzować sposobu jego realizacji – uczeń zmotywowany zobowiązaniem do terminowego ukończenia zadania zacznie samodzielnie poszukiwać dróg do celu.

Umiejętność nieszablonowego myślenia

Zastosowanie opisanej powyżej metody może przynieść niezwykle interesujące rezultaty, bo wiele osób ze spektrum autyzmu wykazuje duże zdolności w zakresie myślenia lateralnego – umiejętności patrzenia na świat z różnych perspektyw, określanej w języku angielskim jako thinking outside the box. Chyba nie trzeba nikogo przekonywać, jak wielki to atut: umiejętność wynajdywania alternatywnych rozwiązań i tworzenie pozornie niemożliwych połączeń stoi u podstaw innowacyjności i rozwoju.

Jeśli uczeń przejawia zdolności tego rodzaju, nie warto wtłaczać go na siłę w utarte schematy, lecz stwarzać mu okazje do rozwoju swojej mocnej strony. Jasno określaj cele, ale nie narzucaj drogi do ich osiągnięcia; nie karz za nietrafione decyzje przy próbach rozwiązania zadania, doceniaj świeże, innowacyjne pomysły.

Niszowe zainteresowania

W kontekście spektrum autyzmu mówi się o nich bardzo dużo, motyw obecny jest także w popkulturze; najczęściej omawianym kontekstem specyficznych zainteresowań jest jednak ekscentryczność, a posiadające je osoby przedstawiane są jako geniusze-dziwacy. Rzadziej mówi się o tym, jak wykorzystać nietypowe pasje dziecka w celu poprawy wzajemnej komunikacji: rozmowa na ich temat może być znakomitym początkiem budowy relacji między nauczycielem a uczniem. Aktywnie słuchając i okazując zainteresowanie tematem możesz zaskarbić sobie zaufanie dziecka i skuteczniej do niego dotrzeć.

Zagadnienie, którym interesuje się dziecko, może ponadto wyznaczyć kierunek jego dalszego kształcenia i kariery zawodowej – wiele osób ze spektrum autyzmu staje się specjalistami w fascynującej ich dziedzinie; to przekłada się na wysoki poziom satysfakcji z wykonywanej pracy, a nierzadko także na profity finansowe.