3 wskazówki na rozpoczęcie pracy z uczniami ze spektrum autyzmu

Spektrum autyzmu - "epidemia" naszych czasów?

Liczba osób z rozpoznanym spektrum autyzmu w ostatnich latach sukcesywnie rośnie – jak podaje amerykańska narodowa agencja zdrowia publicznego CDC, jeszcze w roku 2000 diagnozę tę otrzymywało 1 na 150 dzieci, natomiast w roku 2014 – już 1 na 54! Tendencja ta jest tak wyraźna, że coraz częściej mówi się o niej jako o „epidemii autyzmu”.

Biorąc pod uwagę powyższe fakty należy zakładać, że każdy nauczyciel w trakcie swojej praktyki zawodowej spotka się ze spektrum autyzmu u uczniów. Aby współpraca z dziećmi ze spektrum była jak najbardziej efektywna, warto odpowiednio się do niej przygotować. Nasze uniwersalne wskazówki pomogą Ci zorganizować Ci komfortowe warunki do nauki dla swoich podopiecznych i efektywnie się z nimi komunikować.

Dogodne warunki pracy dla uczniów ze spektrum autyzmu

Niezależnie od tego, czy szkoła lub przedszkole, do której uczęszcza dziecko jest placówką ogólnodostępną, specjalną czy integracyjną, każdy uczeń z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego – w tym dziecko ze spektrum autyzmu – powinno mieć zapewnione odpowiednie warunki do nauki.

Dotyczy to zarówno realizacji zaleceń wymienionych w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego, jak i odpowiedniego wyposażenia stanowiska do nauki w stosowne oświetlenie i potrzebne narzędzia, np. komputer, materiały do ćwiczeń polisensorycznych itd.

Co szczególnie ważne – należy ograniczyć ich liczbę do niezbędnego minimum: lwia część dzieci ze spektrum autyzmu ma problemy z przetwarzaniem sensorycznym, dlatego każdy nadmiarowy bodziec utrudnia im skupienie na pożądanej czynności.

Deficyty rozwoju mowy i komunikacji a kontakt uczeń-nauczyciel

Spektrum autyzmu wczesnodziecięcego ma różne oblicza. U każdego dziecka z tej grupy można zaobserwować indywidualny zespół objawów o różnym nasileniu; specjaliści wyróżniają natomiast objawy występujące najczęściej, w tym deficyty rozwoju mowy i komunikacji – jedno z najważniejszych kryteriów rozpoznawania spektrum autyzmu.

Deficyty te przejawiają się na różne sposoby – nawet przy wysokiej zdolności zapamiętywania mogą pojawić się tu m.in. odstępstwa od normy w zakresie stopnia natężenia głosu, intonacji i tempa wypowiedzi, zbyt dosłowne rozumienie komunikatów, literalne odczytywanie idiomów i homonimów, nierozumienie pojęć abstrakcyjnych.

Aby usprawnić wzajemną komunikację i wesprzeć ucznia ze spektrum autyzmu w rozwoju tej kompetencji, warto stosować w rozmowach z dzieckiem następujące techniki:

• mówiąc do dziecka staraj się zmieniać ton, barwę i natężenie głosu – w ten sposób pokażesz mu, jak czynniki te wpływają na znaczenie komunikatu, a ponadto skuteczniej zaangażujesz jego uwagę i ułatwisz mu utrzymanie skupienia;

• mów o tym, co dla dziecka ciekawe – uczeń łatwiej zrozumie omawiane zagadnienie, jeśli podczas tłumaczenia odwołasz się do przykładów związanych z jego zainteresowaniami;

• dbaj o ograniczenie rozpraszaczy dźwiękowych – nie staraj się przekrzykiwać hałasu, zapewnij warunki niezbędne do tego, by dziecko wyraźnie Cię słyszało.

Jak podkreślać indywidualną tożsamość dziecka ze spektrum autyzmu?

Dosłowność w rozumieniu słów i fraz często sprawia, że uczniowie ze spektrum autyzmu mają problemy z rozpoznaniem siebie samych jako odbiorców komunikatów. Aby wesprzeć swojego podopiecznego w ich właściwej interpretacji, staraj się wyrażać możliwie jak najbardziej jednoznacznie.

Używaj prostych, krótkich zdań i pojedynczych poleceń kierowanych bezpośrednio do dziecka. Potoczne zwracanie się do uczniów w 3. osobie liczby pojedynczej – „A teraz Kasia podejdzie do tablicy…” – w przypadku dziecka ze spektrum autyzmu nie pełni swojej funkcji. Samo podanie imienia nie wystarczy – unikaj podobnych konstrukcji, formułuj komunikaty jednoznacznie. Ważny jest również kontakt wzrokowy – patrz bezpośrednio na ucznia, do którego w danej chwili się zwracasz.

Chcesz jeszcze lepiej przygotować się do pracy z uczniem ze spektrum autyzmu? Sprawdź wideoszkolenie dr Marty Koplejewskiej!