Z uwagi na rozpoczynające się wkrótce szczepienia dla kolejnych grup w ramach tzw. "Narodowego Programu Szczepień" (NPS) i objęcia nimi nauczycieli, pojawiają się pytania, co do obowiązków i ewentualnych sankcji za brak zaszczepienia się przez nauczycieli przeciwko COVID-19. Postaram się odpowiedzieć na te wątpliwości.
Czy szczepienie przeciw COVID-19 dla nauczycieli jest obowiązkowe?
W największym skrócie: nie - szczepienie dla nauczycieli przeciw COVID-19 nie jest obowiązkowe, tak samo jak dla innych grup zawodowych. Zakres szczepień obowiązkowych w Polsce jest określony w Rozporządzeniu Ministra zdrowia z 2011 r. w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych i dotyczy on szczepień, które każda osoba powinna otrzymać do 19 roku życia. Choroba zakaźna COVID-19 nie jest objęta obowiązkowymi szczepieniami ochronnymi, tak samo obowiązkowymi szczepieniami ochronnymi nie są objęte choroby wywołane wirusem SARS-CoV-2. Co za tym idzie, nikt nie może być przymuszony do szczepienia się przeciw COVID-19 jeśli nie chce - nawet jeśli znajduje się na wykazie grup objętych NPS.
Czy dyrektor szkoły może nakazać nauczycielowi poddanie się szczepieniu?
Odpowiedź na to pytanie jest również negatywna - skoro NPS jest programem dobrowolnym i nie istnieje prawny obowiązek zaszczepienia się przeciwko COVID-19, to ani dyrektor szkoły, ani też kurator nie może nakazać nauczycielowi zaszczepić się przeciwko COVID-19. Należy zwrócić uwagę, że cały NPS został przyjęty jako uchwała Rady Ministrów, która nie ma mocy obowiązującej i nie jest wymieniona jako źródło prawa powszechnie obowiązującego.
Ponadto, to czy nauczyciel jest zaszczepiony przeciwko COVID-19, czy też nie jest, nie może być podstawą do jego odmiennego traktowania w szkole. Takie działanie byłoby dyskryminacją, czy to ze względu na stan zdrowia (nie każdy przecież może się zaszczepić – istnieją przecież grupy objęte przeciwskazaniem) lub na przekonania (niezależnie od tego, czy ktoś się z nimi zgadza, czy też nie). Dyskryminacja ze względu na stan zdrowia lub przekonana jest zakazana zgodnie z przepisem art. 113 kodeksu pracy (a który zgodnie z przepisem art. 91c Karty Nauczyciela ma również zastosowanie do nauczycieli). W tych okolicznościach, fakt, czy nauczyciel jest zaszczepiony, czy też nie jest, nie może być wyłączną podstawą np. do: zmiany jego warunków pracy, wszczęcia postępowania dyscyplinarnego, obniżenia wymiaru godzin dla danego nauczyciela, czy też pozbawienia go określonych uprawnień lub jego odmiennego traktowania od nauczycieli, którzy poddali się szczepieniu.
Czy dyrektor szkoły może domagać się od nauczyciela informacji, o tym, czy ten się poddał szczepieniu?
Informacja, o tym, czy nauczyciel jest zaszczepiony przeciw COVID-19 jest informacją o stanie zdrowia danej osoby, zatem jest daną osobową, która podlega ochronie. Co więcej, dane o stanie zdrowia należą do tzw. szczególnej kategorii danych osobowych (Art. 9 RODO), które podlegają szczególnej ochronie i których przetwarzanie jest co do zasady zabronione.
Z uwagi na to, że NPS oraz szczepienia przeciw COVID-19 nie są obowiązkowe, nie ma zatem żadnej podstawy prawnej po stronie dyrektora szkoły lub innej osoby, aby ta domagała się od nauczyciela ujawnienia informacji, czy ten był szczepiony przeciw COVID-19, czy też nie, a brak przekazania przez nauczyciela takiej informacji nie może stanowić podstawy do wyciągania przeciwko niemu negatywnych konsekwencji. Co za tym idzie, to czy nauczyciel jest szczepiony przeciwko COVID-19, czy też nie, ma on prawo zachować w tajemnicy.
