Spektrum autyzmu w klasyfikacji ICD-11

Czym jest system ICD-11?

ICD-11 (International Classification of Diseases, 11th Revision) to najnowsza wersja Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób opracowana przez Światową Organizację Zdrowia (WHO). Dokument ten jest szeroko stosowany w diagnostyce medycznej i psychiatrycznej, stanowiąc podstawę dla kodowania i klasyfikacji chorób oraz zaburzeń zdrowotnych na całym świecie. Po wielu latach pracy nad jego aktualizacją system ICD-11 został formalnie przyjęty przez WHO w 2019 roku i obowiązuje w Polsce oraz innych krajach członkowskich od stycznia 2022 roku. 

Zmiany w ICD-11 w stosunku do ICD-10

ICD-11 wprowadza wiele istotnych zmian w stosunku do poprzedniej wersji ICD-10, która obowiązywała przez ponad dwie dekady. Jedną z najważniejszych różnic jest uwzględnienie nowych badań naukowych oraz zmieniających się standardów diagnostycznych, które pozwoliły na precyzyjniejsze zdefiniowanie różnych zaburzeń. Dzięki ICD-11 diagnozy mogą być bardziej szczegółowe i dopasowane do indywidualnych potrzeb pacjentów, a kody i opisy chorób są bardziej intuicyjne.

W przypadku zaburzeń ze spektrum autyzmu różnica jest szczególnie wyraźna. W ICD-10 stosowano oddzielne kategorie dla różnych rodzajów autyzmu, takich jak autyzm dziecięcy, autyzm atypowy czy zespół Aspergera. W ICD-11 wszystkie te jednostki chorobowe zostały zintegrowane w jedno wspólne pojęcie – spektrum autyzmu (ang. autism spectrum disorder, ASD). Zmiana ta opisuje obecny sposób diagnozowania: nacisk kładzie się na indywidualny opis zakresu i intensywności objawów autyzmu, które różnią się u każdego pacjenta.

Spektrum autyzmu według ICD-11 – co to oznacza?

ICD-11 definiuje spektrum autyzmu jako szerokie pojęcie obejmujące różnorodność objawów i ich nasilenia. Klasyfikacja ta uwzględnia fakt, że osoby ze spektrum autyzmu mogą przejawiać bardzo różne wzorce zachowań oraz trudności społeczne i komunikacyjne. Każde z nich może być ponadto mniej lub bardziej nasilone. W odróżnieniu od klasyfikacji ICD-10 diagnoza spektrum autyzmu nie ogranicza się do sztywno przypisanych kategorii, ale pozwala na bardziej elastyczny, indywidualny opis poszczególnych przypadków.

W ICD-11 diagnoza spektrum autyzmu opiera się na ocenie stopnia trudności w dwóch głównych obszarach:

1. Interakcje i komunikacja społeczna – obejmująca trudności w nawiązywaniu i utrzymywaniu relacji międzyludzkich, a także w komunikacji niewerbalnej i werbalnej.

2. Powtarzalne wzorce zachowań, zainteresowania i aktywności – m.in. przywiązanie do rutyn, specyficzne zainteresowania czy nadwrażliwość lub niedowrażliwość na bodźce sensoryczne.

Różnorodność w obrębie spektrum autyzmu

Nowa klasyfikacja uwzględnia również stopień wsparcia, jaki jest potrzebny osobie z ASD. W ICD-11 specjaliści mogą określić poziom potrzebnej pomocy, który może być minimalny, umiarkowany lub intensywny, w zależności od stopnia nasilenia objawów i wpływu na codzienne funkcjonowanie. Takie podejście pomaga lepiej dostosować formę wsparcia do indywidualnych potrzeb pacjenta, co jest kluczowe dla efektywnego leczenia i wspierania rozwoju.

Klasyfikacja ICD-11 a zespół Aspergera

Wraz z wprowadzeniem klasyfikacji ICD-11 termin „zespół Aspergera” przestaje być formalnie stosowany jako oddzielna diagnoza. W ICD-10 określenie to odnosiło się do osób, które doświadczały zaburzeń społecznych i powtarzalnych zachowań, ale nie miały znaczących trudności językowych ani intelektualnych. Nowa klasyfikacja ICD-11 traktuje takie przypadki jako część szerszego spektrum autyzmu. Rozwiązanie to pozwala na bardziej spójne podejście do diagnozowania: uwzględnia ciągłość i zróżnicowanie objawów w obrębie spektrum autyzmu, niezależnie od poziomu intelektualnego czy umiejętności komunikacyjnych pacjenta.

Jakie korzyści przynosi wprowadzenie systemu ICD-11?

Nowa klasyfikacja ICD-11 przynosi wiele korzyści, zarówno dla pacjentów, jak i specjalistów zajmujących się diagnozowaniem i terapią zaburzeń neurorozwojowych. Dzięki zintegrowaniu wszystkich typów autyzmu w jedno pojęcie “spektrum autyzmu” możliwe jest lepsze dostosowanie diagnozy i wsparcia do indywidualnych potrzeb każdej osoby.

Rezygnacja ze sztywnego podziału na kategorie pozwala na uwzględnienie różnorodności i unikalności każdego przypadku, co jest szczególnie istotne w kontekście autyzmu, gdzie objawy i ich nasilenie mogą znacznie się różnić. Wdrożenie klasyfikacji ICD-11 sprzyja większej spójności w międzynarodowej diagnostyce i prowadzeniu badań nad autyzmem, co przyczynia się do lepszego zrozumienia tego złożonego zagadnienia oraz efektywniejszego wsparcia osób ze spektrum autyzmu.

Szkolenia Edumaster - spektrum autyzmu

Bogata oferta wideoszkoleń Edumaster dla nauczycieli obejmuje wiele materiałów omawiających poszczególne zagadnienia z tematyki spektrum autyzmu, prowadzone przez specjalistów z wieloletnim doświadczeniem pedagogicznym. Serdecznie zapraszamy do kształcenia z naszym wsparciem!