Metoda Porozumienia bez Przemocy w szkole

Porozumienie bez Przemocy - historia

Twórcą metody Porozumienia bez Przemocy, znanej także pod angielską skrótową nazwą NVC (non-verbal communication), jest amerykański psychiatra kliniczny Marshall Rosenberg. Badanie zjawiska przemocy należało do głównych aspektów jego działalności zawodowej. Prace nad systemem NVC i popularyzacja go w środowisku specjalistów zajmujących się zdrowiem psychicznym przypadły na lata 60. i 70. ubiegłego wieku. Założenia metody są na tyle uniwersalne, by znajdowała szerokie zastosowanie i cieszyła się dużą popularnością także współcześnie.

Na czym polega metoda Porozumienia bez Przemocy?

Głównym założeniem NVC jest komunikacja oparta na wzajemnym szacunku i empatii, bez używania krzywdzących, oceniających słów. W systemie Porozumienia bez Przemocy nie ma podziału na “dobre” i “złe” emocje: każda z nich jest informacją o potrzebach, które zostały lub nie zostały zaspokojone. Stosowanie metody służy konstruktywnemu rozwiązywaniu konfliktów, wspiera budowę zdrowych relacji, wzmacnia obopólne zaufanie i podnosi jakość życia wszystkich zaangażowanych osób.

NVC jest metodą uniwersalną, możliwą do implementacji w relacjach każdego typu - zarówno prywatnych, jak i zawodowych. Z powodzeniem korzystają z niej również nauczyciele podczas codziennej pracy z uczniami, a także komunikacji z rodzicami i członkami kadry pedagogicznej.

Język żyrafy i język szakala

Dwa przeciwstawne sposoby komunikacji wymienione w poprzednim akapicie noszą w systemie NVC nazwy “języka żyrafy” i “języka szakala”. Choć każda ze stron zaczyna od tego samego punktu wyjścia, czyli odczuwania uniwersalnych dla każdego człowieka potrzeb, różni je sposób dążenia do ich zaspokojenia w danym procesie komunikacji. 

• Żyrafy biorą w nim pod uwagę perspektywę każdego uczestnika dialogu, unikają ocen i uogólnień, aktywnie szukają rozwiązania możliwie najbardziej korzystnego dla wszystkich, których dotyczy dana sytuacja.

• Szakale przyjmują postawę konfrontacyjną, stosują ataki personalne, dążą do tego, by bezwzględnie postawić na swoim bez uwzględnienia potrzeb interlokutorów. Model ten nie przynosi żadnych wartościowych efektów, prowadząc na ogół do eskalacji konfliktu lub “okopania się” obu stron na swoich pozycjach.

4 kroki Porozumienia bez Przemocy - metoda empatycznego dialogu

Model komunikacji w metodzie NVC opiera się na 4 krokach, prowadzących do uzyskania odpowiedzi na następujące pytania:

• jaka intencja kryje się za naszymi słowami?

• co w danej chwili jest dla nas najważniejsze?

• jakie potrzeby chcemy zaspokoić poprzez dialog?

Model 4 kroków skupia się kolejno na:

• obserwacji aktualnego stanu

• wyrażeniu emocji

• wyrażeniu potrzeb

• sformułowaniu prośby

Choć żyrafa i szakal wychodzą z tych samych pozycji, realizacja ścieżki 4 kroków u każdego z nich przebiega odmiennie. Ofensywna, nieprzejednana postawa szakala przejawia się w następujący sposób:

• obserwacja - prowadzona w sposób subiektywny, interpretowanie obecnej sytuacji wyłącznie w odniesieniu do własnych potrzeb i emocji

• emocje - ukrywane za tzw. uczuciami rzekomymi, czyli stwierdzeniami wyrażającymi ocenę lub zarzuty wobec interlokutora (“czuję się oszukany”, “czuję się wykorzystana”)

• potrzeby - skupienie na własnych potrzebach, bez poświęcania uwagi potrzebom drugiej strony

• żądanie - w miejscu prośby pojawia się żądanie bez gotowości przyjęcia odmowy

Wnioski są oczywiste: komunikacja prowadzona w ten sposób uniemożliwia konstruktywne rozwiązanie problemów, pogłębiając wzajemne animozje i frustrację wynikającą z niezaspokojenia indywidualnych potrzeb. Zdecydowanie bardziej skuteczna jest ścieżka 4 kroków realizowana językiem żyrafy:

• obserwacja - nazywanie wyłącznie faktów, bez indywidualnych interpretacji i ocen sytuacji

• emocje - bezpośrednie nazwanie odczuwanych emocji: smutku, złości, strachu itd.

• potrzeby - bezpośrednie wyartykułowanie swoich potrzeb (uwaga, akceptacja, pomoc itd.) i pytanie o potrzeby drugiej strony dialogu

• prośba - wyrażana otwarcie, w zgodzie z własnymi emocjami, przy gotowości na ewentualną odmowę

NVC w szkole - przykłady praktycznego zastosowania

Prowadzenie dialogu metodą NVC najlepiej zobrazować za pomocą przykładów: w tym celu bierzemy na tapet hipotetyczne sytuacje, w jakich może znaleźć się nauczyciel w kontakcie z uczniami i rodzicami.

Przykład 1: nauczyciel-uczeń

Uczeń regularnie dokucza jednej z koleżanek, a upomnienia przynoszą skutek tylko na krótki czas. Co podczas indywidualnej rozmowy może powiedzieć nauczyciel?

• obserwacja: Kiedy widzę, jak ciągniesz Olę za włosy i bez pozwolenia sięgasz po jej rzeczy…

• emocje: czuję smutek i niepokój…

• potrzeby: bo potrzebuję spokoju na lekcjach i pozytywnej atmosfery, by każdy z Was czuł się dobrze w klasie…

• prośba: …dlatego proszę Cię, abyśmy wspólnie zastanowili się nad przyczynami Twojego zachowania i znaleźli sposób na jego zakończenie.

Przykład 2: nauczyciel-rodzic

Uczeń kilkakrotnie przychodzi na lekcje bez wykonanej pracy domowej, twierdząc, że rodzice pozwalają mu jej nie odrabiać. Prośby o interwencję kierowane drogą elektroniczną pozostają bez odpowiedzi. Podczas zebrania klasowego pojawia się okazja do osobistej rozmowy z rodzicem - jak poprowadzić dialog?

• obserwacja: Kiedy widzę, że Antek po raz kolejny nie przygotował pracy domowej i uzasadnia to Państwa zgodą…

• emocje: … czuję niepokój i bezsilność…

• potrzeby: …bo potrzebuję Państwa wsparcia i wspólnego frontu, by efektywnie pomagać Antkowi w osiąganiu postępów i utrzymać dyscyplinę w całej klasie. Czy mogę zapytać, dlaczego uważają Państwo, że zgoda na nieodrabianie prac domowych jest słuszna?

• prośba: Ze swojej strony zobowiązuję się do przemyślenia formy zadawanych prac domowych i wprowadzenia korzystnych zmian, a Państwa proszę o dopilnowanie ich realizacji. Co Państwo na to?

Skuteczna komunikacja w szkole - wideoszkolenia Edumaster

Wideoszkolenia Edumaster z kategorii Dyscyplinowanie grupy i zespołu oraz Współpraca z rodzicami dostarczą Ci szerokiej praktycznej wiedzy na temat konstruktywnej komunikacji, efektywnego rozwiązywania konfliktów i stawiania granic. Serdecznie zapraszamy do zapoznania się z naszą ofertą!