Pedagog specjalny – nowe stanowisko w pytaniach i odpowiedziach
Od 1 września 2022 r. szkoły i przedszkola, do których uczęszcza powyżej 50 uczniów lub dzieci, mają obowiązek zatrudnienia pedagoga specjalnego. Jakich informacji na temat nowego stanowiska poszukujemy najczęściej? W naszym artykule znajdziesz odpowiedzi na nurtujące Cię pytania.
Jakie przepisy prawa oświatowego regulują kwestie związane z pracą pedagoga specjalnego?
Rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 22 lipca 2022 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach wprowadza zmiany do obowiązującego dotychczas rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. z 2020 r. poz. 1280),
Rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 22 sierpnia 2022 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli (Dz.U. poz. 1769), w którym określono kwalifikacje pedagoga specjalnego zatrudnianego w przedszkolach i szkołach niebędących specjalnymi.
Kto może zostać pedagogiem specjalnym?
Stanowisko pedagoga specjalnego na czas nieokreślony może objąć osoba, która w toku kształcenia zdobyła następujące kwalifikacje:
jednolite studia magisterskie na kierunku pedagogika specjalna + przygotowanie pedagogiczne;
jednolite studia magisterskie lub studia pierwszego lub drugiego stopnia w zakresie pedagogiki specjalnej (rewalidacja, resocjalizacja, surdopedagogika, tyflopedagogika, oligofrenopedagogika, edukacja i terapia osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu, edukacja i rehabilitacja osób z niepełnosprawnością intelektualną, pedagogika resocjalizacyjna, pedagogika zdolnych i uzdolnionych, pedagogika korekcyjna lub 5-letnie studia zakończone uzyskaniem tytułu magistra pedagogiki specjalnej ze specjalnością logopedia) + przygotowanie pedagogiczne;
jednolite studia magisterskie lub studia pierwszego lub drugiego stopnia w zakresie pedagogiki + przygotowanie pedagogiczne + kurs kwalifikacyjny lub studia podyplomowe w zakresie pedagogiki specjalnej lub edukacji włączającej.
Terminowe zatrudnienie pedagoga specjalnego
Do dnia 31 sierpnia 2026 r. stanowisko pedagoga specjalnego mogą piastować także inni nauczyciele zatrudnieni w przedszkolach i szkołach – warunkiem jest tu ukończenie kursu kwalifikacyjnego lub studiów podyplomowych z zakresu pedagogiki specjalnej.
Terminowe objęcie stanowiska pedagoga specjalnego możliwe jest także w przypadku nauczycieli przedszkoli i nauczania początkowego z ukończonymi studiami podyplomowymi w zakresie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka.
Nauczyciele, którzy chcą kontynuować pracę na stanowisku pedagoga specjalnego po 31 sierpnia 2026 r., mają obowiązek uzupełnienia wymagań kwalifikacyjnych do końca wymienionego okresu.
W jakiego typu placówkach zatrudnia się pedagogów specjalnych?
Przepisy dotyczące zatrudnienia pedagoga specjalnego odnoszą się wyłącznie do przedszkoli i szkół ogólnodostępnych i integracyjnych wszystkich etapów kształcenia – zarówno publicznych, jak i niepublicznych, a także do szkół artystycznych realizujących kształcenie ogólne w zakresie szkoły podstawowej lub liceum ogólnokształcącego.
Obowiązek zatrudnienia pedagoga specjalnego pozostaje w mocy także w sytuacjach, gdy do placówki spełniającej powyższe kryteria nie uczęszcza aktualnie żaden uczeń z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego.
Czy pedagog szkolny i pedagog specjalny to te same stanowiska?
Wymienione stanowiska nie są tożsame, a w jednej placówce może funkcjonować jednocześnie zarówno pedagog szkolny, jak i pedagog specjalny. Kompetencje pedagoga specjalnego obejmują wyłącznie pracę z uczniami posiadającymi orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego oraz dziećmi realizującymi program wczesnego wspomagania rozwoju. Obaj pedagodzy współpracują zarówno ze sobą nawzajem, jak i z psychologiem szkolnym i innymi zatrudnionymi specjalistami (logopedą, terapeutą pedagogicznym).
Jakie zadania ma pedagog specjalny?
Współpraca pedagoga specjalnego z nauczycielami, wychowawcami lub innymi specjalistami oraz rodzicami i uczniami obejmuje następujące obszary:
rekomendowanie dyrektorowi placówki działań w zakresie aktywnego i pełnego uczestnictwa uczniów/dzieci w życiu placówki;
prowadzenie badań i działań diagnostycznych związanych z rozpoznawaniem indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych uczniów w celu określenia mocnych stron, predyspozycji, zainteresowań i uzdolnień uczniów oraz przyczyn niepowodzeń edukacyjnych lub trudności w funkcjonowaniu uczniów, w tym barier i ograniczeń utrudniających funkcjonowanie ucznia i jego uczestnictwo w życiu placówki;
rozwiązywanie problemów dydaktycznych i wychowawczych uczniów;
określanie niezbędnych do nauki warunków, sprzętu specjalistycznego i środków dydaktycznych dostosowanych do indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych ucznia.
Pedagog specjalny uczestniczy w sporządzaniu i realizacji IPET uczniów posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, wspiera nauczycieli i wychowawców w rozpoznawaniu przyczyn trudności i niepowodzeń edukacyjnych uczniów oraz udzielaniu im pomocy psychologiczno-pedagogicznej w toku bezpośredniej pracy.
Zakres wsparcia obejmuje ponadto dostosowanie sposobów i metod pracy do indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych ucznia oraz jego możliwości psychofizycznych oraz dobór metod, form kształcenia i środków dydaktycznych do potrzeb uczniów.
Jeśli zachodzi taka potrzeba, pedagog specjalny udziela pomocy psychologiczno-pedagogicznej uczniom, rodzicom uczniów i nauczycielom. Do obowiązków osoby zatrudnionej na omawianym stanowisku należy wreszcie prezentacja radzie pedagogicznej propozycji w zakresie doskonalenia zawodowego nauczycieli w obszarach omówionych wyżej.