Bezpieczeństwo i higiena nauki online - 4 zasady, jakie warto wpoić uczniom

Współczesne realia życia sytuują cyfrowy świat niemal na równi z rzeczywistym, a niedawne rozpowszechnienie pracy i nauki zdalnej jeszcze bardziej zwiększyło jego udział w naszej codzienności. Dla dzieci i młodzieży dostęp do internetu jest czymś naturalnym - poruszają się w sieci bardzo sprawnie, ale często miewają problemy z zachowaniem balansu między przebywaniem online a offline.

Wydajnego, efektywnego korzystania z internetu w celach edukacyjnych trzeba się nauczyć. Każda osoba wypracowuje przy tym swój styl; warto przekazać jednak uczniom kilka uniwersalnych zasad bezpieczeństwa i organizacji nauki online, które pomogą im pomóc im sprawniej przyswajać wiedzę, a w efekcie utrzymać stały poziom motywacji i osiągać lepsze wyniki.

Rzetelna selekcja źródeł informacji

Jedną z największych zalet internetu jest dostęp do ogromnej liczby materiałów naukowych i źródeł wiedzy. Nie musimy nawet wychodzić z domu, by mieć dostęp z nieprzebranych zasobów wirtualnych bibliotek, portali edukacyjnych, encyklopedii online i wielu innych treści. Każdy może z nich korzystać, ale analogicznie - każdy może w Sieci też publikować, a w rezultacie jej zasoby pełne są błędnych, nieaktualnych informacji.

Konia z rzędem temu, kto choć raz nieświadomie nie zawierzył niezgodnej z prawdą treści wyszperanej na pozornie wiarygodnej stronie. Aby pomóc uczniom unikać takich sytuacji w możliwie największym stopniu - nie tylko w trakcie nauki, ale i innych aspektach życia - warto rozwijać u nich umiejętność selekcji i weryfikowania informacji.

Do najważniejszych zasad w tym obszarze należą:

Korzystanie z wartościowych merytorycznie stron - portali prowadzonych przez wydawnictwa oświatowe, instytucje naukowe, szkoły, uniwersytety, zakłady badawcze itd. Wyznacznikami wiarygodności stron są m.in. długi czas działalności, częste aktualizacje treści, aktualny certyfikat szyfrowania, treści podpisane nazwiskami autorów i opatrzone bibliografią, pełne dane kontaktowe.

Sprawdzanie wiarygodności autorów treści - istotne są tu czynniki takie, jak wykształcenie, doświadczenie zawodowe, dorobek naukowy, publikacje uwiarygodniające stanowisko autora w danym temacie. Warto zalecić uczniom szczególną ostrożność w korzystaniu z materiałów publikowanych w serwisie YouTube i mediach społecznościowych. Nawet jeśli wykonali je twórcy popularyzujący naukę, wiele tego typu materiałów ma służyć głównie rozrywce; z tego względu mogą zawierać błędy merytoryczne, uproszczenia, konfabulacje lub wyolbrzymienia służące zwiększeniu zainteresowania widzów.

Szukanie możliwie najbardziej aktualnych informacji, opublikowanych w niedawnym okresie - choć nie ma tu reguły, pamiętajmy, że “nic w internecie nie ginie”; w zasobach sieci dostępnych jest wiele artykułów, które choć prawdziwe merytorycznie w momencie publikacji, straciły aktualność w świetle późniejszych badań naukowych, zmian statystycznych itd.

Potwierdzanie zdobytych informacji w innych źródłach - nie tylko w internecie; można zapytać nauczyciela o daną kwestię, poszukać potwierdzenia w papierowej encyklopedii czy podręczniku.

Balans między światem cyfrowym i analogowym

Ostatnią zasadę warto rozszerzyć poza sferę wyszukiwania informacji. Korzystanie z zasobów sieci oraz aplikacji do notowania, słuchania, oglądania video czy projektów graficznych jest niewątpliwie wygodne i oszczędza wiele czasu - nie należy jednak zamykać się wyłącznie na elektroniczne formy tworzenia i konsumowania treści.

Poza audiobookami warto sięgać po tradycyjne książki; mapę myśli można przygotować na kartce z bloku zamiast w internetowym generatorze, a notatki robić w papierowych zeszytach - na przykład metodą bullet journal, korzystając z różnorodnych narzędzi i technik plastycznych. W ten sposób uczniowie angażują do pracy różne obszary mózgu, rozwijają kreatywność, zdolności manualne, koordynację oko-ręka.

Utrzymywanie koncentracji na wysokim poziomie

Siedząc przy komputerze z dostępem do internetu nietrudno ulec licznym rozpraszaczom - szczególnie w przypadku młodych ludzi, ciekawych świata i niekoniecznie palących się do nauki. Odczytam tylko jedną wiadomość, przejrzę tylko kilka insta stories, przejdę 1 poziom w ulubionej grze, zajrzę na premierę nowego vloga… Ojej, minęły już 3 godziny? Liczne pokusy w połączeniu ze zmęczeniem powodują utratę koncentracji - w efekcie nauka rozciąga się w czasie, łatwiej o pomyłki, trudniej natomiast o kreatywne pomysły.

Antidotum na kłopoty ze skupieniem jest dobra organizacja pracy i odcięcie od rozpraszających bodźców. Przed przystąpieniem do nauki warto wyłączyć powiadomienia push (na komputerze i telefonie!), wylogować się z portali społecznościowych i serwisów streamingowych, a w razie potrzeby skorzystać z aplikacji czasowo blokujących dostęp do zdefiniowanych wcześniej, kradnących uwagę stron.

Naukę warto podzielić na bloki - przygotowanie do dużego sprawdzianu lub pisanie długiego wypracowania można zacząć wcześniej i rozłożyć na kilka dni. Jeśli danego dnia spędzamy przy komputerze więcej czasu, warto pamiętać o regularnych, co najmniej kilkuminutowych przerwach na odpoczynek od ekranu - krótki spacer, szybkie rozciąganie, a nawet wyjście do innego pokoju czy wyjrzenie przez okno pomogą “przewietrzyć umysł” i dadzą odpocząć oczom.

Przestrzeganie zasad cyberbezpieczeństwa

Bardzo ważną częścią edukacji cyfrowej młodych ludzi jest także uwrażliwianie ich na potencjalne niebezpieczeństwa w sieci, które mogą przybrać różny wymiar. Korzystanie z internetu w celach edukacyjnych niesie ze sobą potencjalne zagrożenia w postaci m.in.:

przejęcia wrażliwych danych osobowych przez niepowołane osoby (np. poprzez zakładanie kont w nieszyfrowanych witrynach, otwieranie linków z niezaufanych źródeł)
wyłudzeń finansowych poprzez żądanie opłat (szybkie przelewy, SMS-y specjalne) za dostęp do informacji
fałszywych ofert wykonania prac pisemnych czy projektów na zaliczenie naruszenia praw autorskich
plagiatów - korzystanie z nielegalnych plików lub materiałów objętych prawami autorskimi, kopiowanie prac z ogólnodostępnych serwisów

W celu ochrony przed powyższymi zagrożeniami należy przestrzegać kilku podstawowych zasad bezpieczeństwa:

korzystamy tylko z pozytywnie zweryfikowanych źródeł
nie klikamy w podejrzane linki
unikamy jakichkolwiek opłat
nie podajemy danych osobowych - zarówno własnych, jak i swoich rodziców - bez pewności, w jakim celu i zakresie zostaną wykorzystane
nie dzielimy się loginami i hasłami do żadnych swoich kont
w przypadku jakichkolwiek wątpliwości dzielimy się niemi z zaufanym dorosłym - rodzicem, nauczycielem, wychowawcą

Nauczanie zdalne i nowe technologie - wideoszkolenia Edumaster

Bezpieczeństwo i organizacja nauki online jest obecnie niezwykle ważnym zagadnieniem w polskiej oświacie, a z każdym rokiem będzie jeszcze zyskiwać na znaczeniu. Wideoszkolenia Edumaster z kategorii TiK i nauczanie zdalne pomogą Ci rozwinąć i zaktualizować wiedzę w tym zakresie.